ممنوعیت ورود خانمها به قهوه خانه ؛ چالش جدید تورگردانان

معطل ماندن تورلیدر خانم بیرون قهوه‌خانه و حضور گردشگر عرب، اروپایی و یا شرق آسیایی برای کشیدن قلیان در چایخانه‌های ایران، سناریوی مضحکی است که از این پس آژانس‌های تورآور با آن مواجه‌اند و باید گردشگران ورودی به کشور را از حضور در چایخانه‌ها که بخشی از جاذبه‌های مردم‌شناختی ایران است، منع کنند.

گردشگری موضوعی نیست که تنها به یک بخش مربوط شود بلکه به انحا مختلف بر سایر رشته‌ها تأثیر گذاشته و از همه مهم‌تر از سایر مشاغل و قوانین صادر شده در آنها تأثیر می‌پذیرد و شاید برای دست‌اندرکاران و آنان که از فضای گردشگری فاصله دارند و یا دست‌اندرکاران گردشگری نیز این تأثیر و تأثر واضح نباشد. نمونه‌ای که اخیراً به تصویب رسیده و البته مربوط به چایخانه‌داران و قهوه‌خانه‌ها می‌شود،‌ ممنوع شدن ورود خانم‌ها به اماکنی است که قلیان پذیرایی می‌شود، در این میان سفره‌خانه‌ها فعلاً استثناء شده‌اند. اما سئوال این است با پیامدهایی که برای همین معدود گروه‌های گردشگر خارجی ورودی پیش می‌آید،‌ چه می‌توان کرد؟

در شهر اصفهان زمانی از اِعمال محدودیت‌هایی برای پذیرایی با قلیان در چایخانه‌ها ایجاد شده که گردشگران خارجی نیز با آن برخورد دارند. مهدی صادقی راهنمای گردشگری در این شهر گفت: همان طور که می‌دانید قلیان در کشورمان نزدیک به 400 سال سابقه دارد و کلمه‌اش ترکی است بنابراین چیز جدیدی نیست. مشکلی که داریم این است عملاً خانم‌های تورلیدر اجازه ورود به چایخانه‌ها را ندارند مگر برخی استثناءها.

وی ادامه داد: شاید با برخی اما و اگرها بشود وارد شد،‌ یعنی شما می‌روی دم چایخانه،‌حال ممکن است اجازه بدهند وارد شوی و یا اجازه ندهند.

در رابطه با تأثیر محدودیت ورود خانم‌ها به چایخانه‌ها باید این را در نظر داشت که گروه‌های گردشگری متشکل از خانم و آقا هستند و گاهی پیش می‌آید که فقط خانم یا آقا باشند که در این موارد هم ممکن است راهنما خانم یا آقا باشد‌،‌ بنابراین چگونه می‌توان چایخانه یا قهوه‌خانه را که یکی از جایگاه‌های فرهنگ سنتی مردم به شمار می‌رود، به گردشگران نشان داد؟

مهدی صادقی در پاسخ به این پرسش  گفت: چایخانه یکی از نمادهای فرهنگ است که گردشگر دوست دارد برود و دلیل عمده‌اش نیز ارتباط گرفتن با مردم است و الا کافی‌شاپ که در کشورهای خودشان دارند. اینها می‌خواهند با عامه مردم ارتباط بگیرند و از نحوه زندگی آنها مطلع شوند که در چایخانه‌ها خیلی راحت می‌توان مواردی مثل گفت‌وگوهای بازاری و نقالی را دید.

نکته جالب آن که اکنون در شهر اصفهان خانم‌ها اجازه ورود به چایخانه‌ها را با وجود آن که قلیان جزو اجزاء پذیرایی نیست،‌ ندارند در حالی که هستند چایخانه‌هایی که نقالی دارند و امکانی هستند برای آشنا شدن گردشگران با ایران و فرهنگ ایرانی. و البته این جدای از توجیهاتی است که یک راهنما باید برای گردشگران بباورد.

اما در پایتخت
ژاله ابراهیمی راهنمای گردشگری در این باره گفت: وقتی گروه داریم از کاخ گلستان بازدید می‌کنیم و گردشگر در موزه مردم‌شناسی انواع قلیان را می‌بیند،‌در موزه جواهرات همین طور و باید تابلوهای نقاشی را که در آنها تصویر قلیان دیده می‌شود به این موارد افزود،‌ پس راهنما از قلیان خواهد گفت و مسافر هم دوست دارد بداند که قلیان چیست. به علاوه خیلی از مسافران می‌دانند که در ایران قلیان هست.

وی ادامه داد: برخی از مسافران چه خانم چه آقا دوست دارند تست کنند،‌ همان طور که وقتی ما می‌رویم سفر نوشیدنی یا خوراکی آن منطقه را امتحان می‌کنیم. اما حالا با این اعمال محدودیت،‌بلاتکلیف هستیم. وقتی خانمی راهنمای یک گروه آقا است یا حتی وقتی مسافر خانمی دوست دارد قلیان را امتحان کند،‌ چه باید کرد؟

این راهنمای گردشگری ادامه داد: جدای از مقوله تست کردن،‌ بحث دیگر وجه‌ایی است که از کشور نشان داده می‌شود. گردشگران همیشه می‌پرسند که چه کارهایی را خانم‌ها نمی‌توانند انجام بدهند و چه تفاوت‌هایی وجود دارد. من همیشه پاسخ می‌دهم از نظر حقوقی خانم‌ها و آقایان برابرند.  و این قضیه را که قلیان تنها برای خانم‌ها ممنوع است،‌ نمی‌توان برای مسافران توجیه کرد.

ابراهیمی برای توضیح صحبت خود به نمونه برخورد با سیگار در کشورهای دیگر اشاره کرد: در کشورهای دیگر خیلی تبلیغ می‌شود که سیگار نکشید و به همین ترتیب در اماکن عمومی محدودیت‌های بسیاری برای افراد سیگاری می‌گذارند. به عنوان مثال در یک رستوران جایی را به سیگاری‌ها اختصاص می‌دهند که جای خوب رستوران نیست و آنها به همین دلیل از کشیدن سیگار صرف نظر می‌کنند. در این موضوع دلیل ممنوعیت یا محدودیت،‌ سلامت مردم است و زن و مرد فرقی ندارد. قلیان هم اگر مضر است،‌ تفاوتی ندارد برای زن و مرد تأثیر یکسانی دارد.

وی خاطرنشان ساخت: گردشگران اصلاً‌ نمی‌فهمند که چطور چیزی مانند قلیان فقط برای خانم‌ها ممنوع است و برای آقایان آزاد، و این وجه درستی نیست. خیلی از گردشگران تصور می‌کنند قلیان مربوط به ترکیه است کما این که از نام ترکی آن یعنی نارگیلا هم استفاده می‌کنند.